Bài biểu trần tình của vị quan tổng đốc họ Hoàng
Thi thể quan Tổng đốc được những người lính trong thành trung nghĩa, tháo cởi từ trên cành cây ở Võ Miếu đem xuống. Họ bí mật bọc ông vào tấm chăn gấm, để trên mình ngựa, rồi vội vã đi về phía làng Kim cổ. Dân chúng mấy thôn chung quanh, rước vào tắm rửa sạch sẽ; Họ lấy ra trong ống tay áo của ông tờ biểu trần tình và xúm vào đọc. Toàn văn như sau :
“Tôi học vấn thô sơ, uỷ dụng rất lớn. Được giao giữ một phương đất nước, gặp phải khi bờ cõi chưa yên. Một kiếp thư sinh, chưa từng quen lo biện sự, mười năm thương ước, thế nào tin được địch tâm!
Tôi từ khi chịu mệnh đến nay, đã được ba năm. Huấn luyện giáp binh, sửa sang thành trại. chẳng những lo toan củng cố bớ cõi, mà cũng là phòng bị lòng chúng sài lang.
Nào ngờ tổ chim vừa rào, lòng thù gây biến. Tháng hai năm nay bốn hoả thuyền Pháp về tụ tập. Ở các đồn bỉnh, chúng thêm nhiều quân. Quân kia xa lại, lòng dân nôn nao.
Tôi trộm nghĩ rằng : Hà thành là cuống họng của đất Băc Kỳ, lại là khu yếu hại của bản quốc. Nếu một ngày tan tành như đất lở, thì các tỉnh lần lượt mất như ngòi bong.
Tôi lấy làm lo. Khẩn tư các hạt, tâu lên triều đình xin cho thêm binh, may sớm kịp việc.
Thế mà chiếu thư mấy lần ban xuống : quở tôi đem việc quân doạ dẫm, bắt tôi tội chế ngữ thất thời. Kính đọc lối dạy, thấy rất nghiêm khắc. Quan dân thất vọng, tiến thoái lưỡng nan.
Rất hay rằng tự quyết không tài, há giữ nghĩa đại phu ra cõi; đành lấy dạy răn làm sợ, từng kích lòng cổ nhân thờ vua. Hàng ngày, với một hai đồng liêu bàn nghị. Kẻ thì bảo nên mở cửa, cho nó mặc ra vào; kẻ thì bàn hãy triệt binh, để nó thôi nghi kỵ. Những việc như thế, thì dẫu phải tan xương nát thịt, tôi không nỡ lòng làm.
Thu xếp chưa quyết, nó đã bội hoà. Ngày mồng 7 tháng 7 này,trước hạ chiến thư, ngày sau đánh gấp (Quân giặc leo lên như kiến, súng giặc nổ như sấm ran. Ngoài phố cháy lan, trong thành khi mất. Mà tôi, gượng bệnh ra sức đánh, đi đầu trước quân binh. Bắn chết hơn trăm, liều giữ nửa buổi.
Nó đủ, ta kiệt; viên tuyệt, thế cùng. Vũ biền thì sợ mà chạy hàng đàn, văn thần mà ngóng chừng, mà tan cả lũ.
Lòng tôi như cắt, một tay khôn cầm. Tướng lược không tài, tự nghĩ sống là vô ích; thành mất chẳng cứu, ví bằng chết cũng chưa đền. Đem thân định quyên sinh không thể học Tào Mạt hay doạ dịch; treo cổ đền trách nhiệm, chỉ mong theo Trương Tuần chết, giữ thành.
Đọc thêm tại: http://cauchuyendanhnhan.blogspot.com/2015/05/hoang-dieu-tuc-gian-voi-viec-giac-bat.html
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
các nhân vật lịch sử nổi
tiếng của việt nam
