Nguyễn Khoa Đăng dẹp yên Phá Tam Giang
Cạnh Truông Hồ là Phá Tam Giang. Phá ở xứ Bàu Ngược nằm ở địa phận hai huyện Phong Điền và Quảng Điền, từ nam đến bắc, phá rộng tới ba mươi dặm, từ tây sang đông rộng tới sáu dặm. Chung quanh núi non lại vây bọc. Đó là cái túi nước của ba con sông, đều do nguồn từ sông Lương Điền, đến phía tây nam thì chia làm sông Tả, sông Trung và sông Hữu, chảy quanh có một đoạn rồi trui vào mà thanh phá… Vì thế có tên là Phá Tam Giang. Chảy qua phá, sông lại chảy thêm 25 dặm để hợp với sông Hương đổ ra biển ở cửa Thuận An. Ở đây thường có sóng gió bất trắc, thuyền bè qua lại hay gặp nạn, các ngư phủ rất sợ, thường trước khi đến đoạn cuối phá, phải ném vàng hương, hình nhân xuống nước để cầu sóng lặng, gió êm.
Quan nội tán đi kinh lý hai xã Vĩnh Xương, Kế Môn ở huyện Quảng Điền, thấy hình sông quanh rộng, cong, nước lại sâu, liền gọi phó tướng đến hỏi duyên do làm sao. Vìên phó tướng nói loanh quanh, không trả lời được.
Nguyễn Khoa Đăng nói :
- Mọi thứ chuyện rắc rối ở Phá Tam Giang này đều do con sông dữ cong như mình thuồng luồng này. Chính bờ nó cao, nước lại sâu, tạo thành cái phễu hút gió vào thành giông tố, nhấn chìm thuyền đấy. Phải bắt nó thuần phục thôi!
Liền gọi các quan huyện sở tại, đốc suất dân phu, chọn người giỏi xem địa thế đào bờ rộng, uốn sông đi về nơì thấp. Thế nước sâu, bỗng giảm xuống .Thuỷ quân và thuyền buồm qua lại đường mới đều an toàn. Từ đổ, nạn cướp ở Truông Bồn và nạn đắm thuyền ở Phá Tam Giang không xẩy ra nữa…
***
Nguyên Khoa Đăng vốn ghét thói sa hoa của đám anh em, cô chú, cháu, rể, công chúa, hoàng thân hoàng tử của nhà Chúa, do đó, làm những việc có lúc quá tay. Ông ban lệnh hạn chế bán thịt ở các chợ. Quan nội tán lấy cớ rằng, các nhà giầu mua thịt ở chợ không quá năm cân. Ai mua hơn sẽ bị phạt, đặc hiệt các thịt thú rừng thì chỉ mua từ nửa cân trở lên. Do đó, các bậc vương tôn, các nhà quyền quý, muốn ăn uống sa hoa, cũng không cs cái mà mua. Họ ức nội tán Nguyên Khoa Đăng lắm.
Một bữa, nội tán vừa đi chầu về, thấy có thiếp mời từ dinh dinh Luận Quốc Công, làm Chưởng vệ sự. Nội tán nỏi :
Chắc là có việc gấp gì chăng nên Quốc Công Chưởng Vệ mới mời gáp như thế!
Liền lên kiệu đi ngay.
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
danh nhan